Γέφυρες με τριάντα αμερικανικά πανεπιστήμια

Τον Δεκέμβριο του 2019 ξεκίνησε μία σημαντική προσπάθεια από την ελληνική κυβέρνηση. Το υπουργείο Παιδείας σε συνεργασία με το Διεθνές Ινστιτούτο Εκπαίδευσης (Institute of International Education – IIE) των ΗΠΑ εγκαινίασαν το Πρόγραμμα Διεθνούς Ακαδημαϊκής Συνεργασίας των δύο χωρών. Σκοπός του προγράμματος είναι η θεσμική προώθηση βιώσιμων διμερών συνεργασιών μεταξύ αμερικανικών και ελληνικών ΑΕΙ μέσω ενός συγκροτημένου και πλήρους στρατηγικού σχεδιασμού, με καθοδήγηση από εμπειρογνώμονες. Βέβαια, η πανδημία τα πήγε όλα πίσω. Τρία χρόνια μετά, τούτες τις ημέρες η Ελλάδα υποδέχεται τους εκπροσώπους 30 φημισμένων αμερικανικών ΑΕΙ –Γέιλ, Χάρβαρντ, Πρίνστον, Κορνέλ, Κολούμπια, Μπράουν, Στόκτον, Τζονς Χόπκινς είναι ορισμένα– για να διερευνήσουν συνεργασίες με ελληνικά ΑΕΙ. Η επίσκεψη έχει ονομαστεί από το ελληνικό υπουργείο Παιδείας «Σύνοδος Φάρος 2022 – Pharos Summit 2022». Οπως δηλώνεται αρμοδίως, στόχος της ελληνικής κυβέρνησης είναι η συνολική ανάδειξη της Ελλάδας και των πανεπιστημίων της χώρας ως κορυφαίου ακαδημαϊκού προορισμού παγκόσμιας εμβέλειας.

Διεθνές Κέντρο Εκπαίδευσης στην Ελλάδα από το Πανεπιστήμιο Columbia

«Οι εκπρόσωποι των αμερικανικών ΑΕΙ θα έχουν την ευκαιρία να δουν από πρώτο χέρι τα πανεπιστήμια της χώρας στον απόηχο των μεταρρυθμίσεων-οροσήμων που ενθαρρύνουν τις διεθνείς συνεργασίες στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και την ετοιμότητα της Ελλάδας μετά την COVID να λειτουργήσει ως διεθνής εκπαιδευτικός κόμβος. Η επίσκεψη θα οδηγήσει σε αυξημένη κινητικότητα των φοιτητών προς τις δύο κατευθύνσεις και σε βαθύτερες θεσμικές σχέσεις. Οι διεθνείς συνεργασίες πρέπει να εξυπηρετούν αμοιβαία συμφέροντα των πανεπιστημίων και των κοινοτήτων τους, προς όφελος των φοιτητών και της κοινωνίας γενικότερα», λέει μιλώντας στην «Κ» ο πρόεδρος του IIE, Αλαν Γκούντμαν.

«Η παρουσία στην Ελλάδα 30 κορυφαίων αμερικανικών πανεπιστημίων είναι πολύ σημαντική. Το μέγεθος της επιτυχίας αποτελεί συνάρτηση της έκτασης και του περιεχομένου των συμφωνιών συνεργασίας μεταξύ ελληνικών και αμερικανικών πανεπιστημίων που θα συναφθούν τους επόμενους μήνες. Σημαντική παράμετρος είναι επίσης το μέγεθος του οφέλους για τους φοιτητές, για το διδακτικό προσωπικό και τα ίδια τα πανεπιστήμια. Κοινά προγράμματα, διπλά πτυχία, κοινά πτυχία, δωρεάν σπουδές για Ελληνες φοιτητές, κοινά ερευνητικά προγράμματα, κοινές δημοσιεύσεις, είναι μερικές μόνο από τις δυνατότητες που σύντομα θα αποτελούν μέρος της ακαδημαϊκής πραγματικότητας», παρατηρεί στην «Κ» η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως.

Μητσοτάκης: Τα ελληνικά πανεπιστήμια μπορούν να συνεργαστούν με τα καλύτερα παγκοσμίως

«Οι πρώτες ενδείξεις είναι εξαιρετικά ενθαρρυντικές. Ηδη έχουν συναφθεί 18 νέες ή ενισχυμένες συνεργασίες μεταξύ ελληνικών και αμερικανικών ΑΕΙ που συμμετέχουν στο εν λόγω πρόγραμμα. Αναμένουμε αυτές τις ημέρες ανακοινώσεις για περαιτέρω σημαντικές συνεργασίες», προσθέτει.

Εκπρόσωποι από Γέιλ, Χάρβαρντ, Πρίνστον, Κορνέλ, Κολούμπια, Μπράουν, Στόκτον, Τζονς Χόπκινς κ.ά. βρίσκονται στη χώρα μας.

Η αμερικανική αποστολή αποτελείται από περίπου 80 άτομα και οι εκπρόσωποι των 30 πανεπιστημίων, χωρισμένοι σε τέσσερις ομάδες, θα επισκεφθούν τα πανεπιστήμια της χώρας μας κατά τη διάρκεια μιας εβδομάδας. Κατά την παραμονή τους θα συμμετέχουν σε εξειδικευμένα σεμινάρια και συναντήσεις με τους πανεπιστημιακούς, χωρίς να λείπουν και οι επίσημες δεξιώσεις προς τιμήν τους.

Ηδη, όλο το προηγούμενο διάστημα έγινε προεργασία από στελέχη της πρεσβείας των Ηνωμένων Πολιτειών και του ελληνικού υπουργείου Παιδείας, που επισκέφθηκαν τα ελληνικά ΑΕΙ, αλλά και από πανεπιστημιακούς των ελληνικών ΑΕΙ που έχουν συνεργασίες με συναδέλφους σε ιδρύματα των ΗΠΑ τα οποία περιλαμβάνονται μεταξύ των 30. Αλλωστε, σύμφωνα με τον κ. Γκούντμαν, «πάνω από τα μισά πανεπιστήμια των ΗΠΑ από αυτά που συμμετέχουν στην επίσκεψη έχουν ήδη ενισχύσει τις υπάρχουσες συνεργασίες, έχουν υπογράψει νέες ή έχουν ξεκινήσει σοβαρές συζητήσεις με πιθανούς Ελληνες εταίρους».

Μάλιστα, όπως παρατηρεί στην «Κ» ο πρέσβης των ΗΠΑ στη χώρα μας, Τζορτζ Τσούνης, «στο πλαίσιο του Pharos Summit χρηματοδοτούμε μία Αμερικανή εμπειρογνώμονα να ταξιδέψει σε περιφερειακά πανεπιστήμια προσφέροντας συγκεκριμένες συμβουλές σχετικά με τη διαδικασία της διεθνοποίησης. Μέσω της επίσκεψής της, ελπίζουμε να βοηθήσουμε τα ελληνικά ιδρύματα να κατανοήσουν πώς να προσελκύουν φοιτητές από τις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς και πώς να διευκολύνουν τους δικούς τους φοιτητές που ταξιδεύουν στις ΗΠΑ για σπουδές». Και ο ελληνικής καταγωγής πρέσβης τονίζει: «Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι υπερήφανες που είναι ο υπ’ αριθμόν ένα εταίρος της Ελλάδας στην ακαδημαϊκή συνεργασία. Η εκπαίδευση αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του στρατηγικού διαλόγου ΗΠΑ – Ελλάδας. Είναι ένας τομέας όπου ο πρόεδρος Μπάιντεν και η κυβέρνησή του δεσμεύονται να εμβαθύνουν περαιτέρω τη στρατηγική σχέση μεταξύ των δύο χωρών μας. Βλέπουμε πραγματικά αυτή την ιστορική επίσκεψη ως μια ευκαιρία για τη δημιουργία περαιτέρω αξίας και ανάπτυξης, τόσο στην Ελλάδα όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς και στις αντίστοιχες φοιτητικές και ακαδημαϊκές κοινότητες που θα έχουν τη δυνατότητα να γνωρίσουν καλύτερα η μία την άλλη, αλλά και η μία τη χώρα της άλλης, με σαφή πλεονεκτήματα για τις διμερείς σχέσεις ΗΠΑ – Ελλάδας».

Οι ομογενείς καθηγητές

«Γνωρίζω συνεργασίες αμερικανικών με ελληνικά ΑΕΙ. Αλλά είναι μια μοναδική ευκαιρία να έλθουμε θεσμικά σε επαφή με τους Ελληνες συναδέλφους, για να διευρύνουμε τους τομείς των σχέσεών μας», λέει στην «Κ» ο Νικόλας Πρεβελάκης, καθηγητής στο Χάρβαρντ. Στη λίστα των εκπροσώπων των 30 ΑΕΙ υπάρχουν πολλοί Ελληνες ή ελληνικής καταγωγής, ενδεικτικό της αξίας των Ελλήνων επιστημόνων αλλά και της σημασίας της συνδρομής τους στο εγχείρημα. «Εχουμε συνεργασίες με το ΑΠΘ και το Παν. Δυτικής Μακεδονίας. Τώρα προσφέρεται μια ευκαιρία να δούμε το έργο των ΑΕΙ που δεν γνωρίζουμε», παρατηρεί στην «Κ» ο Νικηφόρος Σταματιάδης, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κεντάκι. Μεγάλη συνδρομή στο εγχείρημα έχει και το ίδρυμα Fulbright, που μετράει 75 χρόνια στην Ελλάδα. Οπως λέει στην «Κ» η διευθύνουσα σύμβουλος του Fulbright στη χώρα μας Αρτεμις Ζενέτου, πριν από την πανδημία η Ελλάδα ήταν στη 12η θέση διεθνώς ως προς την προτίμηση των Αμερικανών φοιτητών, προσελκύοντας περίπου 6.000. Τώρα αναμένεται αύξηση του αριθμού. «Θα ήθελα να γυρίσω στις ΗΠΑ και να πω “κάτι ωραίο γίνεται στην Ελλάδα”», παρατηρεί ο κ. Πρεβελάκης.

Κοζάνη καλεί Κεντάκι και άλλες ευκαιρίες ακαδημαϊκής συνεργασίας

Το Κεντάκι είναι μία περιοχή των ΗΠΑ που έχει τα χαρακτηριστικά της Δυτικής Μακεδονίας. Δηλαδή επικεντρώνεται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα. Αρα, όπως εξηγεί στην «Κ» ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, Θεόδωρος Θεοδουλίδης, «λόγω της ΔΕΗ στην Κοζάνη και του λιγνίτη έχουμε πεδίο συνεργασίας με το Πανεπιστήμιο του Κεντάκι, εκπρόσωποι του οποίου θα μας επισκεφθούν». Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», οι περισσότερες ηγεσίες των ελληνικών ΑΕΙ έχουν ετοιμάσει κάποιες προτάσεις για πεδία συνεργασίας με ΑΕΙ, εκπρόσωποι των οποίων θα τους επισκεφθούν, με «μαγιά» τις συνεργασίες που προϋπάρχουν με κάποια από τα 30 πανεπιστήμια. Με βάση πληροφορίες από το υπουργείο Παιδείας εκτιμάται ότι μπορεί να υπάρξει πληθώρα –πάνω από 50– συμφωνιών για ανταλλαγές φοιτητών σε μεταπτυχιακά προγράμματα, και διοργάνωση θερινών σχολείων. Προφανώς, κατά πρώτον, θα επιδιωχθεί η συνεργασία σε «εύκολα» πεδία, όπως η έλευση στην Ελλάδα Αμερικανών φοιτητών για πρακτική άσκηση ή για ένα εξάμηνο σπουδών. Αλλωστε, τα αμερικανικά πανεπιστήμια επιδιώκουν οι φοιτητές τους να σπουδάζουν στο εξωτερικό για μικρό χρονικό διάστημα, «συλλέγοντας» διαφορετικές ακαδημαϊκές και πολιτιστικές εμπειρίες. Το αντίστροφο, δηλαδή οι σπουδές Ελλήνων σε προπτυχιακά αμερικανικών ΑΕΙ, είναι πιο δύσκολο λόγω των αρκετά υψηλών διδάκτρων στα ΑΕΙ των ΗΠΑ, όπως τονίζει ο γενικός γραμματέας Ανώτατης Εκπαίδευσης Οδυσσέας Ζώρας.

Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο της προετοιμασίας τους ενόψει της επίσκεψης, τα περισσότερα ελληνικά ΑΕΙ έχουν καταστρώσει προτάσεις. Ενδεικτικά, όπως ανέφερε στην «Κ» ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών, Θάνος Δημόπουλος, στους Αμερικανούς θα δοθεί κατάλογος με τα επιστημονικά πεδία στα οποία μπορούν να συνεργαστούν. Μεταξύ αυτών είναι on line μαθήματα, η αξιοποίηση του θεσμού του επισκέπτη καθηγητή, η οργάνωση θερινών ακαδημιών (διάρκειας έως τρεις εβδομάδες) και ερευνητικών προγραμμάτων στην Ελλάδα, ανταλλαγές φοιτητών και πανεπιστημιακών, κοινά μεταπτυχιακά προγράμματα και διδακτορικά, και τέλος κοινά προπτυχιακά. Βεβαίως, όπως λέει ο κ. Δημόπουλος, αυτά θα γίνουν βήμα βήμα. Αλλωστε, μία συνεργασία-πιλότο για τα αμερικανικά και τα ελληνικά ΑΕΙ θα μπορούσε να αποτελέσει, όπως ανέφερε στην «Κ» υψηλόβαθμο στέλεχος του υπ. Παιδείας, η αναμενόμενη συμφωνία του ΕΚΠΑ με το Γέιλ για δωρεάν απόκτηση μαθημάτων, τα οποία θα προσμετρώνται για την απόκτηση πτυχίου, για μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς φοιτητές. Ανάλογες συνεργασίες, όπως λέει ο πρύτανης του ιδρύματος Νίκος Παπαϊωάννου, έχει το ΑΠΘ με τα Πανεπιστήμια Πρίνστον, Στόκτον και Τέξας. 

«Το ΕΜΠ έχει αναπτύξει σημαντικές συνεργασίες τόσο σε επίπεδο προπτυχιακών σπουδών, που είναι δύσκολο πεδίο, όσο και μεταπτυχιακών σπουδών με αμερικανικά ΑΕΙ, όπως το Μίσιγκαν, το Κεντάκι και το Κολούμπια. Η συμφωνία για διπλό πτυχίο του ΕΜΠ με το Κολούμπια είναι μια ενδεικτική περίπτωση και πιλότος για άλλες παρόμοιες», λέει στην «Κ» ο πρύτανης του ιδρύματος Ανδρέας Μπουντουβής, τονίζοντας ότι «ένας σημαντικός παράγοντας υποστήριξης των συνεργασιών είναι η ισχυρή παρουσία και διάθεση συμμετοχής της ελληνικής ακαδημαϊκής διασποράς στις ΗΠΑ».

Το Πολυτεχνείο Κρήτης

«Πιο κοντά στο Πολυτεχνείο Κρήτης είναι το Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας, που έχει φημισμένη πολυτεχνική σχολή. Στο ακαδημαϊκό σκέλος θα μπορούσαμε να οργανώσουμε κοινά μεταπτυχιακά», προσθέτει από την πλευρά του στην «Κ» ο πρύτανης του Πολυτεχνείου Κρήτης, Μιχάλης Λαγουδάκης. «Σίγουρα υπάρχουν δυνατότητες για κοινά προγράμματα με αμερικανικά ΑΕΙ, αλλά προς το παρόν εστιάζουμε στην ανάπτυξη του ευρωπαϊκού πανεπιστημίου EU-CONEXUS, με το οποίο στοχεύουμε να επεκταθούμε εκτός της Δυτικής Ευρώπης», τονίζει ο πρύτανης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Σπύρος Κίντζιος.

Οι ηγεσίες των ελληνικών ΑΕΙ έχουν προγραμματίσει ολιγόλεπτες παρουσιάσεις των σχολών τους στους επισκέπτες τους μέσα στο δίωρο της επίσκεψης, το οποίο βρίσκουν πολύ μικρό για να εκθέσουν το έργο τους. Τέλος, σημαντική έγνοια των ΑΕΙ είναι να παρουσιάσουν ένα πρόσωπο στους Αμερικανούς μακριά από γκράφιτι και βρώμικους χώρους. «Οπως τόνισε χαρακτηριστικά στην «Κ» πρύτανης, «έχω λάβει τα μέτρα μου για μία διαδρομή με δέντρα και όχι τοιχία».

Αλαν Γκούντμαν, Πρόεδρος του Διεθνούς Ινστιτούτου Εκπαίδευσης των ΗΠΑ

Η συνεργασία Ελλάδας – ΗΠΑ δίνει στους ακαδημαϊκούς των δύο πλευρών την ευκαιρία να ανακαλύψουν εκ νέου γιατί είναι σημαντικά τα μαθήματα του παρελθόντος και πώς αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για το μέλλον. Τα πανεπιστήμια έχουν στον πυρήνα τους ταυτόχρονα το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Με το να ενισχύουμε την εξωστρέφεια και τη διεθνοποίησή τους αυξάνουμε και τις πιθανότητες τα ΑΕΙ να μπορέσουν να κάνουν τον κόσμο μας καλύτερο, ανεξαρτήτως συνόρων.

Νίκη Κεραμέως, Υπουργός Παιδείας

Τα πανεπιστήμιά μας ωφελούνται σε όλα τα επίπεδα, σε κύρος και διεθνή προβολή, αποκτώντας τη θέση που τους αρμόζει στον διεθνή ακαδημαϊκό χάρτη, καθώς και με σημαντική εισροή εσόδων από φοιτητές εξωτερικού. Ενδεικτικά υπολογίζεται ότι τα έσοδα από τα δίδακτρα από μόνο ένα αγγλόφωνο προπτυχιακό πρόγραμμα Ιατρικής αγγίζουν τα 4 εκατ. ευρώ για έναν κύκλο σπουδών. Για τη χώρα μας τα οφέλη είναι πολλαπλά, τόσο σε γεωπολιτικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο.

Τζορτζ Τσούνης, Πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα

Είναι σημαντικό να αναγνωριστεί ότι η εκπαίδευση ως μοχλός οικονομικής ανάπτυξης έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει πολλαπλές θέσεις εργασίας και σημαντικά έσοδα.  Η εδραίωση της Ελλάδας ως κορυφαίου περιφερειακού εκπαιδευτικού κόμβου θα συνεισφέρει τα μέγιστα στην ελληνική οικονομία. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η εκπαίδευση είναι η έκτη μεγαλύτερη υπηρεσία μας σε όρους εξαγωγών.