Η αλήθεια για το κόκκινο κρέας, τα αλλαντικά και τον καρκίνο

Καμπανάκι χτύπησε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας για την κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος, καθώς σύμφωνα με τη σχετική έκθεση της Διεθνούς Υπηρεσίας για την Ερευνα του Καρκίνου (IARC), το μπέικον, το ζαμπόν, τα λουκάνικα και άλλα παρόμοια προϊόντα αυξάνουν κατακόρυφα τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.

Ταυτόχρονα προκάλεσε αντιδράσεις στη βιομηχανία κρέατος, ενώ ο υπουργός Τροφίμων και Γεωργίας της Γερμανίας, Κρίστιαν Σμιτ

«Όπως πάντα, όλα είναι θέμα ποσότητας: η υπερβολική κατανάλωση οποιουδήποτε πράγματος είναι κακή για την υγεία», ανέφερε σε γραπτή ανακοίνωσή του ο υπουργός, φέρνοντας ως παράδειγμα τον ήλιο.

Βασιζόμενο σε περισσότερες από 800 μελέτες, το Διεθνές Κέντρο Έρευνας για τον Καρκίνο (CIRC) του ΠΟΥ, έθεσε την Δευτέρα τα επεξεργασμένα κρέατα —ιδίως τα αλλαντικά— στην κατηγορία των ουσιών που θεωρούνται «καρκινογόνες για τον άνθρωπο» ενώ τα κόκκινα κρέατα (χοιρινό, βοδινό, αρνάκι) χαρακτηρίστηκαν «πιθανόν καρκινογόνα».

«Ανησυχούμε άδικα τους ανθρώπους όταν βάζουμε το κρέας στο ίδιο τσουβάλι με τον αμίαντο ή τον καπνό», είπε ο Σμιτ, επισημαίνοντας πόσο σημαντική είναι η ισορροπημένη διατροφή.

Τα λουκάνικα και τα αλλαντικά χαίρουν ιδιαίτερης εκτίμησης στη Γερμανία, ωστόσο η κατανάλωση κρέατος στη χώρα μειώθηκε το 2013 στα 60,3 κιλά ανά άτομο τον χρόνο, από 61,3 κιλά που ήταν το 2010.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κατέταξε το επεξεργασμένο κρέας στην ομάδα 1 των καρκινογόνων προϊόντων και υλικών, μαζί με τον αμίαντο, το αλκοόλ, το αρσενικό και τα προϊόντα καπνού σε μια δόση υπερβολής.

Οπως χαρακτηριστικά ανέφερε η σχετική έκθεση της Υπηρεσίας του ΠΟΥ η ημερήσια κατανάλωση μιας μερίδας 50 γραμμαρίων επεξεργασμένου κρέατος αυξάνει τον κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου του παχέος εντέρου κατά 18%. Επιπλέον το ποσοστό αυτό αυξάνεται αναλογικά με την ποσότητα κατανάλωσης των αντίστοιχων προϊόντων.

Η εφημερίδα Καθημερινή προχώρησε σε απαντήσεις σε ορισμένα ερωτήματα αναφορικά με το κόκκινο κρέας και τον καρκίνο.

Άλλωστε η Ελλάδα είναι σήμερα η έβδομη χώρα στον κόσμο σε κατανάλωση κόκκινου κρέατος και κάθε Έλληνας καταναλώνει εκατό κιλά, κατά μέσο όρο το χρόνο, όταν ο κάθε κάτοικος των ΗΠΑ φθάνει τα 88 κιλά.

Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, πριν από 50 χρόνια η κύρια πηγή λιπαρών στον ελληνικό πληθυσμό ήταν το ελαιόλαδο και οι ξηροί καρποί, ενώ τα λιπαρά από κρέας, γαλακτοκομικά, αβγά, ψάρια και θαλασσινά, ήταν περιορισμένα, λόγω των οικονομικών δυσχερειών, αλλά κυρίως λόγω των νηστειών της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Ωστόσο στην πορεία των ετών υπήρξε σημαντική διαφοροποίηση.

Σύμφωνα με μελέτη της ερευνήτριας του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) κ. Ιωάννας Ρεζίτη που δημοσιεύεται στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού «Ελληνική Οικονομία» του ΚΕΠΕ, ο βαθμός αυτάρκειας της Ελλάδας σε κρέας διαμορφώθηκε το 2013 στο 51,5%, μειωμένος κατά 8% σε σχέση με το 2008 λόγω της μείωσης της ακαθάριστης εγχώριας παραγωγής κατά 13,5% και της κατανάλωσης κατά 6%.

Κάθε Έλληνας καταναλώνει 100 κιλά κόκκινου κρέατος κατά μέσο όρο τον χρόνο, ενώ στα 70,51 ευρώ ανήλθε η μέση μηνιαία δαπάνη των νοικοκυριών για κρέας το 2013 καλύπτοντας το 24,23% των συνολικών δαπανών για είδη διατροφής.

Απαντήσεις σε βασικά ερωτήματα για το κρέας, τα αλλαντικά, τα λουκάνικα και τον καρκίνο

Με ποιο τρόπο το κατεργασμένο κρέας συνδέεται με τον καρκίνο των εντέρων;

Το κατεργασμένο κρέας υφίσταται κατεργασίες, δηλαδή αλατίζεται, καπνίζεται και υπόκειται σε άλλες διαδικασίες προκειμένου να ενισχυθεί η γεύση του και να επιμηκυνθεί η συντήρησή του. Αυτή η διαδικασία οδηγεί στη δημιουργία πιθανώς καρκινογόνων χημικών, όπως είναι οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες. Η ανησυχία όσον αφορά το κόκκινο κρέας, έχει να κάνει με τον τρόπο μαγειρέματος, αφού το ψήσιμο και ιδιαίτερα στα κάρβουνα μπορεί να δημιουργήσει καρκινογόνες ουσίες.

Υπάρχει ασφαλέστερος τρόπος μαγειρέματος;

Οχι, δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία που να υποδεικνύουν ότι είναι προτιμητέο το ψήσιμο ή το βράσιμο του κρέατος.

Ποιος ακριβώς είναι ο κίνδυνος καρκίνου του παχέος εντέρου;

Συγκριτικά με το κάπνισμα και την κατανάλωση οινοπνεύματος, ο κίνδυνος είναι μικρός. Ο ΠΟΥ υπολόγισε ότι η ημερήσια κατανάλωση 50 γραμμαρίων κατεργασμένου κρέατος ή 100 γραμμαρίων κόκκινου κρέατος, αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου κατά 18 και 17, αντιστοίχως.

Υπάρχει τρόπος να περιορίσουμε αυτόν τον κίνδυνο;

Ναι, υπάρχουν πολλοί. Κατ’ αρχήν, ένας πολύ καλός τρόπος είναι η επιλογή διατροφής πλούσιας σε φρούτα και λαχανικά. Αντιθέτως, η παχυσαρκία, το κάπνισμα και η υπερβολική κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου. Επίσης, η καθημερινή λήψη μιας μικρής δόσης ασπιρίνης μπορεί να περιορίσει τους κινδύνους. Αυτό, όμως, έχει άλλες παρενέργειες, κι έτσι οι ειδικοί δεν τη συνιστούν σε ανθρώπους που διατρέχουν άμεσο κίνδυνο και εφόσον πάσχουν από καρδιαγγειακά νοσήματα.