Κοζάνη – Πτολεμαΐδα – Πύργοι – Εμπόριο – Βλάστη

Στη σημερινή σύγχρονη βιομηχανική πόλη, χτισμένη στο κέντρο της πεδιάδας της Εορδαίας, κανείς δεν αναγνωρίζει τα παλιά «Καϊλάρια» της Τουρκοκρατίας. Λόγω των πλούσιων κοιτασμάτων λιγνίτη, η Πτολεμαΐδα ανέπτυξε την οικονομία της και μεταβλήθηκε σε αστικό κέντρο, το δεύτερο σε μέγεθος μετά την πόλη της Κοζάνης…….

Στην περιοχή της λειτουργούν εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος της Δ.Ε.Η. Η Πτολεμαΐδα διαθέτει ξενοδοχεία, εστιατόρια και μία εντυπωσιακή αγορά κοντά στο παλιό Άσος στο κέντρο της πόλης. Η Πτολεμαΐδα είναι από τις λίγες περιοχές της Ελλάδας με τεράστιο πολιτισμικό μωσαϊκό, εξαιτίας της συγκέντρωσης ανθρώπων από διαφορετικές περιοχές. Στην πόλη, εκτός από τους γηγενείς, κατοικούν πολλοί πρόσφυγες από περιοχές της Θράκης, του Πόντου και της Μικράς Ασίας, οι οποίοι διατήρησαν τις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμά τους, τα τραγούδια τους και τους χορούς τους. Υπάρχουν πολλοί σύλλογοι, που έχουν αναπτύξει πολύπλευρη και πολύμορφη δράση, πολιτιστική, κοινωνική και ανθρωπιστική. Τον Ιούνιο γίνονται οι τριήμερες εκδηλώσεις του «Κλήδονα» με μουσική, χορό, φαγητό και κρασί. Τον Αύγουστο οργανώνεται το τοπικό φεστιβάλ με μουσικές εκδηλώσεις και χορευτικές παραστάσεις από γνωστά ελληνικά και ξένα συγκροτήματα. Το Σεπτέμβριο η Πτολεμαΐδα φιλοξενεί μία εμπορική έκθεση που διαρκεί μια εβδομάδα και συμμετέχουν εκθέτες από τη Μακεδονία, τη Θεσσαλία και την Ήπειρο.

Το καλοκαίρι διοργανώνονται πολλές εκδηλώσεις και στα διάφορα χωριά της περιοχής, όπως χορευτικές παραστάσεις, εκθέσεις φωτογραφίας και βιβλίων, συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις. Από το 1989 λειτουργεί η Δημοτική Βιβλιοθήκη στην οποία περιλαμβάνεται σημαντική συλλογή σπάνιων βιβλίων του 19ου αιώνα, ενώ διοργανώνονται πολλές εκδηλώσεις προώθησης του βιβλίου. Για να ενημερωθείτε, μπορείτε να επικοινωνήσετε με τους κατά τόπους δήμους και τους πολιτιστικούς και λαογραφικούς συλλόγους.

Το Ανθρωπολογικό-Λαογραφικό Μουσείο έχει ενδιαφέροντα παλαιοντολογικά και λαογραφικά εκθέματα μεγάλης ιστορικής και επιστημονικής σημασίας. Οι ηλικίες των απολιθωμάτων χρονολογούνται από 1 ως 3 εκατομμύρια χρόνια και των πετρωμάτων από 70 ως 80 εκατομμύρια χρόνια. Από τα σημαντικότερα εκθέματα του μουσείου είναι τμήματα από σκελετό προϊστορικού ελέφαντα, που ανακαλύφτηκε τον Οκτώβριο του 1997 στο δρόμο Περδίκκα-Πενταβρύσσου και χρονολογείται σε 3 εκατομμύρια χρόνια περίπου.

Στο «Μουσείο» περιλαμβάνονται επίσης πολύ ενδιαφέροντα λαογραφικά εκθέματα, παραδοσιακές στολές, οικιακά σκεύη, γεωργικά εργαλεία, όπλα, κειμήλια, νομίσματα, έγγραφα και βιβλία των αρχών του αιώνα, μοναδική πηγή πληροφόρησης για το πολιτισμικό μωσαϊκό της πόλης. Σε πρόσφατο τμήμα του «Μουσείου» στεγάστηκε πινακοθήκη με πλούσια συλλογή 250 έργων σύγχρονων ελλήνων ζωγράφων, από τη γενιά του 1930μέχρι σήμερα, έργα που συνθέτουν τα συναισθήματα με τα χρώματα, τις εκπλήξεις με τα ταξίδια στη μαγεία της ζωγραφικής, το όνειρο με την πραγματικότητα Η Δ.Ε.Η. προσφέρει τη δυνατότητα ενημερωτικών ξεναγήσεων στο εκθεσιακό της κέντρο, στο Λιγνιτικό Κέντρο Πτολεμαΐδας – Αμύνταιου (ΛΚΠ-Α). Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με το τμήμα δημοσίων σχέσεων της ΔΕΗ στα τηλέφωνα: (24530) 52469, 52209.

Δείτε το πέτρινο υδραγωγείο στην έξοδο της Πτολεμαΐδας. Χτίστηκε περίπου το 1930 για να εξασφαλίσει νερό στους νέους κατοίκους της πόλης και είναι το μοναδικό εποικιστικό υδραγωγείο στην Ελλάδα που διατηρείται μέχρι σήμερα, ένα πραγματικό έργο τέχνης που παρόμοιο δεν έγινε σε άλλη ελληνική πόλη.

Επισκεφθείτε το μακεδονικό κτιστό καμαρωτό τάφο έξω από το χωριό Σπηλιά, 25 χλμ. ανατολικά της Πτολεμαΐδας. Χρονολογείται το 2ο αιώνα π.Χ., αποτελεί σημαντικό μνημείο ταφικής αρχιτεκτονικής και συγκαταλέγεται στους πιο ενδιαφέροντες του είδους.

Επισκεφθείτε το ναό του Αγίου Νικολάου στον Kόμανο που χτίστηκε το 1858 και διατηρεί σε άριστη μορφή το εσωτερικό του, που είναι κατάγραφο, ακόμη και στα κιονόκρανα, με ωραιότατες τοιχογραφίες του τελευταίου τετάρτου του 19ου αιώνα. Οι Πύργοι είναι η παλαιά Κατράνιτσα. Σήμερα πρόκειται για τρεις χωριστούς οικισμούς σε μήκος 2 χλμ. Ο Ασπροπόταμος διασχίζει την κοιλάδα τους δημιουργώντας πολύ όμορφες φυσικές εικόνες. Η περιοχή είναι κατοικημένη από τα προϊστορικά χρόνια, ενώ στα ιστορικά χρόνια ανήκει στο διαμέρισμα της Εορδαίας ως ένας ακμαίος οικισμός-πόλη. Υπάρχουν ίχνη ισχυρής ακρόπολης και φρουρίου που ονομαζόταν και «Κάστρο της Αννίτσας». Από την παραφθορά της ονομασίας προέκυψε το όνομα Κατράνιτσα.

Στα βυζαντινά χρόνια η περιοχή υπέφερε από βουλγαρικές επιδρομές. Στην τουρκοκρατία η Κατράνιτσα ήταν μια εύπορη και πολυπληθής κωμόπολη που οι Τούρκοι την αποκαλούσαν «Κιουτσούκ Σταμπούλ» (Μικρή Κωνσταντινούπολη) για τα πλούτη της. Είχε ονομαστά εκπαιδευτήρια, σπουδαίους ναούς και ανεπτυγμένο εμπόριο. Καταστράφηκε τελικά από επιδρομές των Τούρκων Κονιάρων. Στα νεώτερα χρόνια, στις 24 Απριλίου 1944 σκοτώθηκαν ή κάηκαν ζωντανοί στα σπίτια τους, από τα χιτλερικά στρατεύματα, 318 κάτοικοι.

Στους Πύργους σώζονται οι βασιλικού ρυθμού ναοί του Αγίου Δημητρίου (1726 μ.Χ.) και της Αγίας Παρασκευής (~1700 μ.Χ.). Στον Άγιο Δημήτριο, ο οποίος κατά την παράδοση επί τουρκοκρατίας λειτούργησε ως το «κρυφό σχολειό» της Κατράνιτσας, σώζονται πάνω από 200 αγιογραφίες, ξυλόγλυπτο τέμπλο, αξιόλογος άμβωνας με τοιχογραφίες και σκαλιστός δεσποτικός θρόνος. Στην Αγία Παρασκευή σώζονται κάποια τμήματα των τοιχογραφιών και το ξυλόγλυπτο τέμπλο.

Επισκεφθείτε το μακεδονικό κτιστό καμαρωτό τάφο του τέλους του 4ου αιώνα π.Χ., στα δεξιά του δρόμου προς Έδεσσα. Οι μεγάλοι αυτοί καμαρωτοί τάφοι, «μακεδονικοί» όπως ονομάζονται, ανήκουν σε επιφανείς οικογένειες στρατηγών και εταίρων και κτίζονταν εκτός πόλεων και πλάι σε δρόμους.

Στους Πύργους βρίσκονται επίσης δύο μονότοξα πέτρινα γεφύρια, του Κάστρου και του Σάρδημου. Στους πρόποδες του Ασκίου, από την πλευρά της Εορδαίας, περνάτε από το Εμπόριο. Διαθέστε χρόνο για μια βόλτα στο Καστανόδασος. Αιωνόβια δένδρα με τεράστιους κορμούς, κοίλους στο εσωτερικό τους, γίνονται κρυψώνες για τις χελώνες που μάλλον δείχνουν να «ευδοκιμούν» στην περιοχή.

Στο Εμπόριο διοργανώνεται κάθε χρόνο, το μήνα Ιούνιο, η Γιορτή του Κερασιού. Πληροφορίες για την ακριβή ημερομηνία της διοργάνωσης από τον Δήμο Μουρικίου, τηλ.: (24630) 61232. Η διαδρομή από το Εμπόριο μέχρι τη Βλάστη, μέσα από πυκνά δάση φυλλοβόλων στην ανάβαση και αειθαλών στην κατάβαση, προσφέρει την ευκαιρία στους πιο τολμηρούς να ψάξουν για τα πατήματα από τις αρκούδες που ζουν ακόμα στην περιοχή. Σχεδόν στην κορυφογραμμή του όρους Ασκίου υπάρχει το «καταφύγιο των “Βλαστιωτών», ένας πρόσφατα ανακαινισμένος σύγχρονος ξενώνας που λειτουργεί όλο το χρόνο και προσφέρει συναρπαστική θέα.

Η Βλάστη είναι ένα γραφικό χωριό μέσα σε αλπικό τοπίο, που οι κάτοικοί του ασχολούνται ακόμα με την κτηνοτροφία. Όπως συμβαίνει συνήθως με αυτά τα χωριά, το χειμώνα οι περισσότεροι κάτοικοι τον περνούν στις πόλεις.

Όταν όμως έρχεται το καλοκαίρι, το χωριό γεμίζει ζωή και αναβιώνουν οι παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα. Αναζητήστε τα τοπικά τυροκομεία και μην παραλείψετε να δοκιμάσετε και το ντόπιο μανούρι.