Υποτιθέμενα φιλικά προς το περιβάλλον ποτήρια καφέ εξακολουθούν να είναι καλυμμένα με ένα λεπτό στρώμα πλαστικού, το οποίο οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι είναι χημικές ουσίες που βλάπτουν τα ζωντανά πλάσματα.

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΠΕΡΝΑΕΙ από εκατοντάδες δισεκατομμύρια φλιτζάνια καφέ μίας χρήσης κάθε χρόνο—και τα περισσότερα δεν ανακυκλώνονται. Επομένως, η αλλαγή των μεγάλων αλυσίδων καφέ στα χάρτινα ποτήρια είναι ένα καλό βήμα, σωστά; ΟΧΙ ακριβως.

Μια πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη δείχνει ότι τα χάρτινα ποτήρια μπορεί να είναι εξίσου τοξικά με τα συμβατικά πλαστικά, εάν καταλήξουν σκουπίδια στο φυσικό μας περιβάλλον. Φαινομενικά φιλικά προς το περιβάλλον χάρτινα ποτήρια είναι επικαλυμμένα με ένα λεπτό στρώμα πλαστικού για να μην εισχωρήσει το περιεχόμενό τους στο χαρτί και αυτή η επένδυση μπορεί να εκπέμπει τοξικές ουσίες. «Υπάρχουν χημικές ουσίες που ξεπλένονται από αυτά τα υλικά», λέει η επικεφαλής συγγραφέας Bethanie Carney Almroth, αναπληρώτρια καθηγήτρια περιβαλλοντικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ στη Σουηδία.

Όταν προσπαθούμε να αξιολογήσουμε τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο των φλυτζανιών καφέ σε πακέτο, τα περισσότερα πειράματα έχουν επικεντρωθεί σε πλαστικά καπάκια και φλιτζάνια από πολυστυρένιο. Τα χάρτινα ποτήρια έχουν από καιρό γλιτώσει από τον έλεγχο. Για να αντιμετωπιστεί αυτή η παράβλεψη, η Carney Almroth και οι συνεργάτες της δοκίμασαν τις επιδράσεις των χάρτινων και πλαστικών ποτηριών σε προνύμφες σκνιών, οι οποίες χρησιμοποιούνται συνήθως σε δοκιμές τοξικότητας. Τα κύπελλα τοποθετήθηκαν σε εύκρατο νερό ή ίζημα και αφέθηκαν να εκπλυθούν για έως και τέσσερις εβδομάδες. Στη συνέχεια, οι προνύμφες διατηρήθηκαν σε ενυδρεία που περιείχαν το νερό ή το ίζημα που είχε μολυνθεί από τα χάρτινα και πλαστικά κύπελλα. Ανεξάρτητα από την πηγή της μόλυνσης, οι προνύμφες μεγάλωσαν λιγότερο στο ίζημα και η έκθεση στο μολυσμένο νερό εμπόδισε επίσης την ανάπτυξή τους.

Οι οικοτοξικολόγοι δεν έκαναν χημικές αναλύσεις για να δουν ποιες ουσίες είχαν εκπλυθεί από τα χάρτινα κύπελλα στο νερό και το ίζημα, αν και ο Carney Almroth υποπτεύεται ότι ένα μείγμα χημικών προκάλεσε τη ζημιά. Αλλά είναι δύσκολο να πούμε περισσότερα, δεδομένου ότι δεν είναι γνωστό ποια υλικά υπάρχουν. «Όλα αυτά θα ήταν πολύ πιο εύκολα αν ζητούνταν από τις εταιρείες να μας πουν τι χρησιμοποιούν στα προϊόντα τους», λέει.

Τα ποτήρια του καφέ είναι κατασκευασμένα από ένα πολύπλοκο μείγμα συνθετικών υλικών και χημικών ουσιών. Οι κατασκευαστές προσθέτουν βοηθήματα επεξεργασίας, σταθεροποιητές θερμότητας και άλλες ουσίες, πολλές από τις οποίες είναι γνωστό ότι είναι τοξικές. Ακόμα κι αν χρησιμοποιούνται υλικά φυτικής προέλευσης -όπως πολυγαλακτικό οξύ, ένα υλικό που προέρχεται από καλαμπόκι, μανιόκα ή ζαχαροκάλαμο που χρησιμοποιείται για την επικάλυψη χάρτινων ποτηριών- οι κατασκευαστές ποτηριών συχνά προσθέτουν μια σειρά από άλλες χημικές ουσίες κατά την επεξεργασία.

Οι χημικές αναλύσεις μπορούν μερικές φορές να ρίξουν φως στη σύνθεση των ουσιών που υπάρχουν σε ένα πλαστικό ή χάρτινο ποτήρι, αλλά ακόμη και αυτές οι δοκιμές δεν μπορούν πάντα να προσδιορίσουν τι υπάρχει εκεί, λέει η Jane Muncke, η οποία είναι περιβαλλοντική τοξικολόγος με εκπαίδευση και τώρα διευθύνων σύμβουλος του Food Packaging Forum, ένας οργανισμός επιστημονικής επικοινωνίας με έδρα την Ελβετία. Οι ακριβείς ουσίες είναι «άγνωστες όχι μόνο στους επιστήμονες που πραγματοποιούν αυτές τις αναλύσεις, αλλά και στους ανθρώπους που παράγουν και πωλούν τις συσκευασίες». Κατά την κατασκευή προϊόντων που περιέχουν πλαστικό, μπορεί να πραγματοποιηθούν ακούσιες χημικές αντιδράσεις μεταξύ των υλικών που χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία νέων ουσιών.

Οι χημικές ουσίες μπορεί επίσης να είναι επιβλαβείς λόγω των συγκεκριμένων συνδυασμών στους οποίους χρησιμοποιούνται, προσθέτει ο Muncke – κάτι που είναι γνωστό ως «τοξικότητα μείγματος». Επομένως, δεν έχει νόημα να ρυθμίζονται οι ποσότητες των μεμονωμένων ουσιών στα κύπελλα, λέει, γιατί ακόμα δεν μπορείτε να είστε σίγουροι για τον αντίκτυπο που θα έχουν.

Η βελτίωση των πρακτικών ανακύκλωσης θα ήταν ένα λογικό βήμα στην προσπάθεια να αποτραπούν οι επιβλαβείς χημικές ουσίες από το να καταλήξουν στη φύση, αλλά οι ερευνητές λένε ότι είναι καλύτερο να αποσύρονται εντελώς τα χάρτινα ποτήρια μιας χρήσης. Είναι δύσκολο για τα περισσότερα κέντρα ανακύκλωσης να διαχωρίσουν την πλαστική επίστρωση από το χαρτί του κυπέλλου. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, μια χούφτα κέντρα ανακύκλωσης παίρνουν χάρτινα ποτήρια. Πολλές καφετέριες θα τα συλλέγουν για ανακύκλωση—αλλά το να πέφτουν τα χάρτινα ποτήρια αφαιρεί την ευκολία ενός προϊόντος μίας χρήσης. Σήμερα, μόνο τέσσερα στα 100 χάρτινα ποτήρια ανακυκλώνονται στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Επιπλέον, η έκπλυση χημικών ουσιών δεν είναι μόνο πρόβλημα όταν τα χάρτινα κύπελλα είναι σκουπισμένα - μπορεί να ξεκινήσει όταν χρησιμοποιείται ένα φλιτζάνι. Το 2019, μια ερευνητική ομάδα από την Ινδία γέμισε χάρτινα ποτήρια με ζεστό νερό για να δει αν απελευθερώθηκαν πλαστικά σωματίδια ή χημικές ουσίες. «Αυτό που μας προκάλεσε έκπληξη ήταν ο αριθμός των μικροπλαστικών σωματιδίων που διέρρευσαν στο ζεστό νερό μέσα σε 15 λεπτά», έγραψε σε ένα email η Anuja Joseph, ερευνήτρια στο Ινδικό Ινστιτούτο Τεχνολογίας στο Kharagpur. Κατά μέσο όρο, υπήρχαν 25.000 σωματίδια ανά φλιτζάνι των 100 ml. Οι ερευνητές βρήκαν επίσης ίχνη επιβλαβών χημικών ουσιών και βαρέων μετάλλων στο νερό και στην πλαστική επένδυση, αντίστοιχα.

Τα "επαναχρησιμοποιήσιμα" κύπελλα δεν είναι απαραίτητα πολύ καλύτερα όταν πρόκειται για έκπλυση, καθώς είναι συχνά κατασκευασμένα από πλαστικό. Η ζέστη και η φθορά επιταχύνουν την έκπλυση και τα όξινα ποτά όπως ο καφές απορροφούν τις χημικές ουσίες πιο εύκολα. Το αποτύπωμα άνθρακα των επαναχρησιμοποιήσιμων πλαστικών ποτηριών είναι επίσης αμφισβητήσιμο: Ένα επαναχρησιμοποιούμενο κύπελλο πρέπει να χρησιμοποιηθεί μεταξύ 20 και 100 φορές για να αντισταθμίσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε σύγκριση με ένα αναλώσιμο, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις. Κατηγορήστε την υψηλή ποσότητα ενέργειας που απαιτείται για να γίνει το επαναχρησιμοποιούμενο κύπελλο ανθεκτικό και το ζεστό νερό που απαιτείται για το πλύσιμο. Τούτου λεχθέντος, ένα επαναχρησιμοποιούμενο πλαστικό ποτήρι έχει τουλάχιστον τη δυνατότητα να διαρκέσει περισσότερο και είναι ευκολότερο να ανακυκλωθεί.

Για τον Carney Almroth, τα επαναχρησιμοποιούμενα πλαστικά κύπελλα δεν είναι η απάντηση. λιγότερες πρώτες ύλες θα πρέπει να εξαχθούν και να μεταποιηθούν σε πλαστικά, πιστεύει. «Αλλά πρέπει επίσης να εξετάσουμε τις εναλλακτικές λύσεις που παρουσιάζονται καθώς κάνουμε μια στροφή σε κάτι πιο βιώσιμο για να βεβαιωθούμε ότι δεν αντικαθιστούμε απλώς ένα προϊόν με ένα άλλο», λέει. Ο Carney Almroth είναι μέρος μιας συμμαχίας επιστημόνων που συνεισφέρουν αποδεικτικά στοιχεία στις διαπραγματεύσεις για μια παγκόσμια συνθήκη για τα πλαστικά. Αυτές οι συνομιλίες θα συνεχιστούν στην Κένυα τον Νοέμβριο.

Στο μεταξύ, η αναζήτηση για ασφαλέστερες και πιο βιώσιμες λύσεις βρίσκεται σε εξέλιξη. Ορισμένες εταιρείες έχουν ψήσει βρώσιμα κύπελλα από βάφλες ή μπισκότα ή έχουν χρησιμοποιήσει μια τεχνική που μοιάζει με origami για να διπλώσει το χαρτί σε φλιτζάνια. Τόσο ο Carney Almroth όσο και ο Muncke βλέπουν τη δυνατότητα για τις εταιρείες να χρησιμοποιούν καθιερωμένα υλικά για να διαμορφώσουν μια κυκλική οικονομία. Τότε τα καφενεία θα μπορούσαν πιο εύκολα να αντικαταστήσουν τα φθηνά πλαστικά και χάρτινα ποτήρια τους.

Πάρτε για παράδειγμα το γυαλί, το οποίο διατηρεί τα ποτά ζεστά για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα—η χαμηλή θερμική του αγωγιμότητα επιβραδύνει τη διασπορά της θερμότητας του υγρού στο ποτήρι—και είναι χημικά αδρανές, που σημαίνει ότι δεν εκπλύνεται (ακόμη και το λούστρο ενός κεραμικού φλιτζανιού είναι ελαφρώς διαλυτό και μπορεί να ξεπλυθεί σε κάποιο βαθμό). Όμως, αν και το γυαλί είναι απείρως ανακυκλώσιμο, έχει υψηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα από το πλαστικό. Είναι κατασκευασμένο από φυσικές πρώτες ύλες όπως η άμμος, που πρέπει να εξορυχθεί και να λιώσει σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες.

Ο ανοξείδωτος χάλυβας, ένα μέταλλο που χρησιμοποιείται συνήθως για επαναχρησιμοποιούμενα μπουκάλια νερού, είναι ένας άλλος υποψήφιος. Αλλά ο καφές σε χαλύβδινα φλιτζάνια κρυώνει πιο γρήγορα από ό,τι στα κεραμικά και γυάλινα κύπελλα επειδή η θερμότητα μεταφέρεται στο υλικό και μετά στην παλάμη του χεριού σας. Ωστόσο, το υλικό είναι πιο στιβαρό, καθιστώντας το καλό για ποτά εν κινήσει.

Ανεξάρτητα από το ποιο υλικό αποδειχθεί επιτυχημένο, η απομάκρυνση από τα ποτήρια μιας χρήσης θα απαιτήσει καινοτόμα επιχειρηματικά μοντέλα και προσεγγίσεις, λέει ο Muncke. Με αυτό, εννοεί τις εταιρείες που βρίσκουν έναν βιώσιμο τρόπο να νοικιάζουν και να συλλέγουν επαναχρησιμοποιούμενα κύπελλα, να τα πλένουν κατάλληλα, να βεβαιώνονται ότι δεν είναι μολυσμένα και στη συνέχεια να τα επαναφέρουν στην κυκλοφορία. «Το δύσκολο είναι να αλλάξουμε τη συμπεριφορά των ανθρώπων και να φτιάξουμε όλες τις υποδομές. Και αυτό κοστίζει πολλά χρήματα». Η ευκολία και η φθηνότητα θα κάνουν τα φλιτζάνια μιας χρήσης δύσκολο να ανατραπούν.