Νέες ανατιμήσεις - Τελικά τιθασεύεται ή όχι ο πληθωρισμός στα τρόφιμα; Το υπουργείο Ανάπτυξης δηλώνει αισιόδοξο, όμως, η Τράπεζα της Ελλάδας κρατάει... μικρότερο καλάθι

Τα τελευταία νέα από το μέτωπο του πληθωρισμού στα τρόφιμα ήταν… ας τα λέμε καλά. Τουλάχιστον στα χαρτιά. Τα προκαταρκτικά στοιχεία της Eurostat για τον Ιούνιο  έδειξαν ότι ναι μεν ο  γενικός δείκτης τιμών καταναλωτή στην Ελλάδα παραμένει σταθερός στο 2,4%, αλλά στην κατηγορία «τρόφιμα-αλκοόλ-καπνός» μειώνεται στο 1,4% (από 2,4% τον Μάιο).

Κύκλοι του υπουργείου Ανάπτυξης χαιρέτησαν με ικανοποίηση τις προσωρινές εκτιμήσεις της ευρωπαϊκής στατιστικής υπηρεσίας. Σχολίασαν ότι η επιβράδυνση του πληθωρισμού είναι μια «αναμφίβολα θετική εξέλιξη».  Επανέλαβαν ότι η κυβέρνηση εργάζεται για «τη μείωση του πληθωρισμού των τροφίμων, ώστε να φτάσει σε μηδενικά ακόμη και αρνητικά επίπεδα».

Η ΤτΕ προβλέπει ότι η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού στα τρόφιμα θα συνεχιστεί μεν, με βραδύτερους ρυθμούς δε

Θετικά ήταν τα μηνύματα και από το ΙΕΛΚΑ – Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών. Σύμφωνα με τον δείκτη εξέλιξης τιμών αλυσίδων σουπερμάρκετ, τον Ιούνιο ο ετήσιος πληθωρισμός ήταν αρνητικός της τάξης του -1,92%.  Πρόκειται για τον δεύτερο συνεχή μήνα που οι αλυσίδες καταγράφουν αρνητικό πληθωρισμό, ενώ μειώσεις τιμών καταγράφονται σε 12 από τις 23 κατηγορίες.

Μειώσεις τιμών σε φρούτα-λαχανικά

Οι μεγαλύτερες μειώσεις τιμών στα σουπερμάρκετ καταγράφηκαν στα φρούτα-λαχανικά και ήταν της τάξης του -10%,6%. Το ΙΕΛΚΑ αποδίδει τη μείωση των τιμών στις συγκριτικά καλύτερες καιρικές συνθήκες σε σχέση με το 2023. Πράγματι, πέρυσι τον Ιούνιο οι τιμές των φρούτων εκτινάχθηκαν σχεδόν κατά 30% σε ένα  μήνα. Οι ετήσιες ανατιμήσεις σε φρούτα και λαχανικά ήταν ως 15%.

Έτσι η φετινή υποχώρηση, ιδίως στις τιμές των φρουτολαχανικών, είναι μια ανακούφιση. Σε καμία περίπτωση όμως δεν αρκούν για να ελαφρύνουν τα συσσωρευμένα βάρη στο καλάθι του νοικοκυριού.

Η ακρίβεια στα τρόφιμα παραμένει

Άλλωστε, όπως υπενθυμίζει  ρεπορτάζ του mega, oι ανατιμήσεις συνεχίζονται σε μια σειρά από είδη διατροφής: Ορεκτικά-αλίπαστα-άλλα σερβιριζόμενα είδη (+6,46%), φρέσκα ψάρια και θαλασσινά (+5,02%), μπισκότα, σοκολάτες, ζαχαρώδη: (+4,25%), τρόφιμα παντοπωλείου (+3,51%). Αυξήσεις σημειώνεται και στα οινοπνευματώδη (+2,77%),

Το ερώτημα όμως που απασχολεί τον πολίτη-καταναλωτή, είναι γιατί ενώ οι πληθωριστικοί δείκτες αποκλιμακώνονται, η αίσθηση της ακρίβειας παραμένει επίμονη;

Όπως έχουν επισημάνει επανειλημμένα αναλυτές, ο πληθωρισμός και η ακρίβεια δεν είναι ταυτόσημες έννοιες. Ο πληθωρισμός καταγράφει τη μεταβολή των τιμών σε κατηγορίες αγαθών και υπηρεσιών, σε σύγκριση με μια χρονική στιγμή στο παρελθόν. Η ακρίβεια σχετίζεται  με το πόσο δυσκολευόμαστε να αγοράσουμε τα συγκεκριμένα αγαθά/υπηρεσίες, ανάλογα με το εισόδημά μας.

Επιπλέον, η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού σημαίνει ότι οι ανατιμήσεις συνεχίζονται, απλώς με μικρότερη ένταση, και όχι ότι οι τιμές επιστρέφουν σε χαμηλότερα επίπεδα.

Αναδιανεμητικές συνέπειες… εις βάρος των φτωχότερων

Όπως αναγνωρίζει και η πρόσφατη Έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας, η επιμονή του πληθωρισμού στα τρόφιμα είναι ένα σύνθετο φαινόμενο, με σημαντικές «αναδιανεμητικές συνέπειες».  Η ΤτΕ υπενθυμίζει ότι τα νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα επιβαρύνονται δυσανάλογα από τον υψηλό πληθωρισμό στα τρόφιμα. Επειδή τα τρόφιμα ανήκουν στις ανελαστικές δαπάνες, τα φτωχότερα νοικοκυριά υποχρεώνονται να αφιερώσουν μεγαλύτερο αναλογικά μέρος του εισοδήματός τους στην κάλυψη των διατροφικών τους αναγκών. Η ΤτΕ όμως επισημαίνει και έναν άλλο κίνδυνο. «Αντιμετωπίζοντας μάλιστα και υψηλά επίπεδα τιμών, τα νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα συχνά ωθούνται στην υποκατάσταση τροφίμων υψηλότερης διατροφικής αξίας από τρόφιμα κατώτερης διατροφικής αξίας, με αποτέλεσμα την υποβάθμιση της ποιότητας της διατροφής τους και ως εκ τούτου τη δημιουργία υγειονομικών κινδύνων για τα μέλη τους».

Επιπλέον, η ΤτΕ προβλέπει ότι η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού στα τρόφιμα θα συνεχιστεί μεν, με βραδύτερους ρυθμούς δε.

Με άλλα λόγια η ακρίβεια στα τρόφιμα ήρθε για να μείνει, αλλάζοντας και τις διατροφικές μας συνήθειες.

Υποκατάταση τροφίμων, εις βάρος και της υγείας

Η τάση της «υποκατάστασης» από τα ακριβότερα τρόφιμα- υψηλότερης διατροφικής αξίας, σε φθηνότερα – και ενίοτε χαμηλότερης αξίας, αποτυπώνεται τόσο στα στοιχεία των ερευνών αγοράς, όσο και στους δείκτες του ΙΕΛΚΑ.

Μια χαρακτηριστική περίπτωση υποκατάστασης είναι το ελαιόλαδο. Όσο η τιμή του ανεβαίνει, τόσο η κατανάλωσή του μειώνεται. Με βάση στοιχεία της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Ελαιολάδου η κατά κεφαλήν κατανάλωση του «πράσινου χρυσού» στη χώρα μας έχει μειωθεί ως και 40% τον τελευταίο χρόνο. Οι καταναλωτές το υποκαθιστούν με φθηνότερα σπορέλαια.

Λυδία λίθος της ακρίβειας… το ελαιόλαδο

Αν δεχθούμε ότι ένα μεγάλο μέρος του πληθωρισμού τροφίμων οφείλεται στις τιμές ρεκόρ του ελαιόλαδου (ως και 50% των αυξήσεων στον Δείκτη Τιμών σύμφωνα με έρευνα της Εθνικής Τράπεζας), είναι λογικό τα βλέμματα όλων να είναι στραμμένα στο προ τα πού θα κινηθούν οι τιμές της φετινής σοδειάς.

Αν υπάρξει σημαντική αποκλιμάκωση στις τιμές του ελαιόλαδου, τότε υπάρχει ελπίδα να «ξεφουσκώσει» ορατά ο ΔτΚ στα τρόφιμα.

Αυτό όμως δε θα φανεί πριν διοχετευθεί στη λιανική το τυποποιημένο ελαιόλαδο της νέας παρτίδας, κάτι που δεν πρόκειται να γίνει πριν τα τέλη του 2024 – αρχές του 2025.