Ισως έχετε ακούσει αυτές τις δύο διατροφικές συστάσεις: Καταναλώστε περισσότερα λαχανικά και μειώστε την πρόσληψη υπερεπεξεργασμένων τροφίμων. Πού κατατάσσονται όμως τα μπιφτέκια, τα λουκάνικα, τα νάγκετς και άλλα προϊόντα εναλλακτικού κρέατος που πωλούνται από εταιρείες όπως η Beyond Meat και η Impossible Foods; Παράγονται μεν από φυτικά συστατικά, όπως η σόγια και τα μπιζέλια, αλλά υπόκεινται σε υψηλή επεξεργασία. Αν ρωτήσετε τις εταιρείες θα σας πουν ότι τα προϊόντα τους είναι καλά για εσάς. Οι ειδικοί σε θέματα διατροφής λένε ότι μπορεί να είναι και ωφέλιμα. Ωστόσο, ενώ είναι σαφές ότι η κατανάλωση κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος συνδέεται με κινδύνους για την υγεία, όπως καρδιακές παθήσεις, κάποιες μορφές καρκίνου και πρόωρο θάνατο, δεν γνωρίζουμε ακόμη πώς τα υποκατάστατα κρέατος μπορεί να επηρεάσουν μακροπρόθεσμα την υγεία.

Θρεπτικά συστατικά

Τα διατροφικά προφίλ των προϊόντων εναλλακτικού κρέατος μπορεί να διαφέρουν σημαντικά, αλλά δύο επιστημονικές επισκοπήσεις που δημοσιεύθηκαν το 2024 υποδεικνύουν ότι υπάρχουν κοινά μοτίβα. Σε σύγκριση με το πραγματικό κρέας, όπως ο μοσχαρίσιος κιμάς, τα χοιρινά λουκάνικα και το κοτόπουλο, οι φυτικές εναλλακτικές περιέχουν συνήθως λιγότερα κορεσμένα λιπαρά και παρόμοια ή ελαφρώς χαμηλότερα επίπεδα πρωτεΐνης. Ενα μπιφτέκι 115 γραμμαρίων, παρασκευασμένο από 85% άπαχο μοσχαρίσιο κιμά, για παράδειγμα, περιέχει 6,5 γραμμάρια κορεσμένων λιπαρών. Σε κάποιο εναλλακτικό μπιφτέκι τα κορεσμένα λιπαρά κυμαίνονται από 9 έως μόλις 2 γραμμάρια. Οσον αφορά την περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη, το μοσχαρίσιο μπιφτέκι περιέχει 21 γραμμάρια, ενώ οι τρεις φυτικές εναλλακτικές κυμαίνονται από 19 έως 21 γραμμάρια. Τα φυτικά υποκατάστατα κρέατος περιέχουν από 1 έως 5 γραμμάρια φυτικών ινών – ένα θρεπτικό συστατικό που σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2, καρκίνου του παχέος εντέρου και καρδιακών παθήσεων. Αντίθετα, το πραγματικό κρέας δεν περιέχει καθόλου φυτικές ίνες.

Το βασικό διατροφικό μειονέκτημα των φυτικών υποκατάστατων κρέατος είναι ότι περιέχουν συνήθως πολύ περισσότερο νάτριο σε σύγκριση με άψητα και μη επεξεργασμένα κρέατα, όπως ο μοσχαρίσιος κιμάς, τα χοιρινά παϊδάκια και το στήθος κοτόπουλου, αναφέρει ο δρ Ντάριους Μοζαφαριάν, καρδιολόγος και καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Ταφτς. Τα προϊόντα εναλλακτικού κρέατος διαθέτουν γενικά καλύτερο διατροφικό προφίλ σε σύγκριση με το κόκκινο κρέας, αναφέρει ο δρ Φρανκ Μπ. Χου, καθηγητής Διατροφής και Επιδημιολογίας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας T.H. Chan του Χάρβαρντ.

Σε δύο μικρές μελέτες που εξέτασαν τις επιπτώσεις στην υγεία από την αντικατάσταση του πραγματικού κρέατος με φυτικά υποκατάστατα, όπως αυτά της Beyond Meat και της Impossible Foods, οι ερευνητές κατέγραψαν μεικτά αποτελέσματα, αναφέρει ο Χου.

Μία από τις μελέτες, που δημοσιεύθηκε το 2024, έδειξε ότι όταν 40 άτομα στη Σιγκαπούρη κατανάλωναν 2,5 μερίδες μπιφτεκιών, λουκάνικων ή κοτόπουλου φυτικής προέλευσης ημερησίως για δύο μήνες, δεν παρουσίασαν βελτιωμένη υγεία σε σύγκριση με τους 42 συμμετέχοντες που κατανάλωναν αντίστοιχες ποσότητες πραγματικού κρέατος. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν προϊόντα εναλλακτικού κρέατος από τις εταιρείες Impossible Foods, Beyond Meat, OmniMeat (με έδρα το Χονγκ Κονγκ) και Vegetarian Butcher (με έδρα τη Βρετανία). Σε μια άλλη μελέτη το 2020 οι ερευνητές διαπίστωσαν ορισμένα οφέλη που συνδέονται με την κατανάλωση φυτικών υποκατάστατων κρέατος. Τριάντα έξι υγιείς ενήλικοι κατανάλωναν περίπου 2,5 μερίδες πραγματικού κρέατος ημερησίως για δύο μήνες και, στη συνέχεια, αντίστοιχη ποσότητα φυτικών προϊόντων της Beyond Meat για άλλους δύο μήνες. Στο τέλος της φάσης κατανάλωσης φυτικών προϊόντων, οι συμμετέχοντες παρουσίασαν χαμηλότερα επίπεδα χοληστερόλης και ζύγιζαν μερικά κιλά λιγότερο σε σύγκριση με το τέλος της φάσης κατανάλωσης πραγματικού κρέατος.

Ο Κρίστοφερ Γκάρντνερ, επιστήμονας Διατροφής και καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, ο οποίος ήταν επικεφαλής της μελέτης του 2020, αναγνώρισε ότι τα ευρήματά της μπορεί να αντιμετωπιστούν με επιφυλακτικότητα, δεδομένου ότι η έρευνα χρηματοδοτήθηκε από την Beyond Meat.

Αντικρουόμενες μελέτες

Τα διαφορετικά ευρήματα των δύο μελετών θα μπορούσαν να οφείλονται σε διαφορές στους συμμετέχοντες, στα διατροφικά προϊόντα ή στον σχεδιασμό της έρευνας, σημειώνει ο Χου, ο οποίος λέει ότι η μελέτη του Στάνφορντ ήταν «καλά σχεδιασμένη και προσεκτικά εκτελεσμένη». Ανεξάρτητα από τα αντικρουόμενα ευρήματα, τα δεδομένα είναι «ελπιδοφόρα», προσθέτει ο Χου. Υποδηλώνουν ότι τα φυτικά προϊόντα μπορεί να ωφελούν την υγεία – ή τουλάχιστον να μην είναι χειρότερα από το πραγματικό κρέας. Αν σας αρέσουν η γεύση και η υφή του κρέατος, αλλά θέλετε να μειώσετε την κατανάλωσή του, τα προϊόντα εναλλακτικού κρέατος μπορούν να αποτελέσουν ένα χρήσιμο «ενδιάμεσο βήμα προς μια πιο χορτοφαγική διατροφή», σημειώνει ο Χου. Μπορεί να έχουν κάποια οφέλη για την υγεία, επισημαίνει, καθώς και σημαντικά οφέλη για το περιβάλλον.

Ακόμη καλύτερη επιλογή, σύμφωνα με όλους τους ειδικούς, είναι η μείωση της κατανάλωσης κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος και η στροφή προς πιο φυσικές ή ελάχιστα επεξεργασμένες φυτικές πηγές πρωτεΐνης, όπως φασόλια, φακές, τόφου και τέμπε, τα οποία είναι συνήθως και πιο οικονομικά, λέει ο Γκάρντνερ.