Η παράδοξη περίπτωση δύο προγραμμάτων στο Δημοκρίτειο έπειτα από την απόφαση των διδασκόντων να μην μπορούν οι σπουδαστές να επιλέξουν κατεύθυνση μετά την εισαγωγή τους στη σχολή

Ηπρώτη εικόνα παρουσιάζει ένα παράδοξο, με δεδομένο ότι διανύουμε την ψηφιακή εποχή: Μετά τις φετινές Πανελλαδικές Εξετάσεις, το πρόγραμμα Ψηφιακών Εφαρμογών στις Τέχνες και στον Πολιτισμό του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης (ΔΠΘ) δέχθηκε ελάχιστους φοιτητές, ενώ το Φιλολογίας, Ιστορίας και Ανθρωπολογίας γέμισε. Και τα δύο λειτουργούν για πρώτη φορά το τρέχον ακαδημαϊκό έτος. Η αιτία δεν είναι ότι αυξήθηκε η ζήτηση των 18χρονων για τη φιλολογία, ιστορία και ανθρωπολογία, αλλά επειδή οι διδάσκοντες δεν θέλησαν να εισάγονται οι φοιτητές σε μια σχολή και κατόπιν να αποφασίζουν κατεύθυνση, όπως συμβαίνει διεθνώς. Προτίμησαν την παραδοσιακή οδό της εισαγωγής σε τμήμα, διατηρώντας τα στεγανά των δύο προγραμμάτων σπουδών. Ειδικότερα, το άρθρο 9 του νόμου 5094/2024 (για τη θεσμοθέτηση των μη κρατικών ΑΕΙ) αφορά τη συγχώνευση και μετονομασία τμημάτων του ΔΠΘ και προβλέπει ότι εντός του Τμήματος Ανθρωπιστικών Σπουδών θα υλοποιούνται δύο προγράμματα: α) Φιλολογίας, Ιστορίας και Ανθρωπολογίας και β) Ψηφιακών Εφαρμογών στις Τέχνες και στον Πολιτισμό. Επίσης προβλέπει ότι το τμήμα θα απονέμει τα πτυχία ανάλογα με το πρόγραμμα σπουδών, ενώ η εισαγωγή φοιτητών θα πραγματοποιείται σε επίπεδο σχολής. Η βασική ιδέα του νομοθέτη ήταν να διευρυνθούν οι επιλογές των φοιτητών μετά την εισαγωγή τους στη σχολή. «Θα ήταν η χρυσή ευκαιρία να δοκιμαστεί η εισαγωγή σε σχολή και να είναι πανελλαδικά πρώτη η Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών και το Τμήμα Ανθρωπιστικών Σπουδών του Δημοκριτείου που θα καινοτομήσουν», παρατηρεί η Ζωή Γαβριηλίδου, καθηγήτρια στο Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας του ΔΠΘ.

Ομως, η διοικούσα επιτροπή του Τμήματος Ανθρωπιστικών Σπουδών επέλεξε να ορίσει ότι στο πρόγραμμα Φιλολογίας, Ιστορίας και Ανθρωπολογίας θα εισάγονται φοιτητές από το 1ο πεδίο (ανθρωπιστικών σπουδών), ενώ στο Ψηφιακών Εφαρμογών στις Τέχνες και στον Πολιτισμό από το 4ο πεδίο (οικονομίας και πληροφορικής). Αποτέλεσμα ήταν να εισαχθούν μόλις 12 φοιτητές από το 4ο πεδίο στο Ψηφιακών Εφαρμογών στις Τέχνες και στον Πολιτισμό, και 300 φοιτητές στο Φιλολογίας, Ιστορίας και Ανθρωπολογίας. «Ηταν αναμενόμενο καθώς γιατί ένας φοιτητής που επέλεξε το 4ο πεδίο, στο οποίο οι υποψήφιοι εξετάζονται σε Πληροφορική, Οικονομία και Μαθηματικά, χωρίς να έχουν σχέση με μαθήματα όπως η Λογοτεχνία, τα Αρχαία, οι Τέχνες και ο Πολιτισμός, να επιλέξει το συγκεκριμένο πρόγραμμα;», αναφέρει η κ. Γαβριηλίδου. «Ομως η επιλογή αυτή στέρησε από τους φοιτητές που επέλεξαν το 1ο πεδίο –εξετάζονται σε Αρχαία, Ιστορία και Λατινικά– τη δυνατότητα να αποκτήσουν ψηφιακές δεξιότητες, αυξάνοντας τις επιλογές απασχολησιμότητάς τους. Αυτή είναι εξάλλου η αποστολή τέτοιων σχολών, τμημάτων ή προγραμμάτων σπουδών διεθνώς, και με αυτή τη λογική θα έπρεπε να έχει δημιουργηθεί το αναλυτικό πρόγραμμα μαθημάτων, να παρέχει επιπλέον δεξιότητες σε φοιτητές ανθρωπιστικών σπουδών. Με βάση τον ευρωπαϊκό χώρο ανώτατης εκπαίδευσης έχει παρέλθει η εποχή των πτυχίων και των επαγγελματικών δικαιωμάτων, και έχει ανατείλει η εποχή των δεξιοτήτων που πιστοποιούνται μέσω των λεγόμενων μαθησιακών αποτελεσμάτων του προγράμματος σπουδών. Στην εποχή μας, εξάλλου, οι δεξιότητες τεχνητής νοημοσύνης θα αξίζουν πολύ περισσότερο από ό,τι ένα πτυχίο. Και δεν είναι τυχαίο ότι οι εργοδότες δεν ζητούν πλέον στα απαιτούμενα προσόντα συγκεκριμένο πτυχίο, αλλά τι θα πρέπει να μπορεί να κάνει κάθε υποψήφιος», προσθέτει η ίδια.

Σύμφωνα με στέλεχος του υπουργείου Παιδείας, μέσω μιας τέτοιας πρακτικής οι φοιτητές εξασφαλίζουν την κινητικότητα μεταξύ των επιστημονικών τομέων, ενώ τα ΑΕΙ αποκτούν την ευελιξία να αλλάζουν ευκολότερα το πρόγραμμα σπουδών εάν υπάρχει λόγος (π.χ. δεν έχει ζήτηση). «Πρόκειται για μοντέλο στο οποίο η σχολή αποτελεί το ζωντανό οικοσύστημα μάθησης, μέσα στο οποίο οι φοιτητές θα μπορούν να επιλέγουν το πρόγραμμα που ανταποκρίνεται καλύτερα στα ενδιαφέροντα και στις δεξιότητές τους, να συνδυάζουν ανθρωπιστική παιδεία με ψηφιακές και τεχνολογικές δεξιότητες, να αναπτύσσουν διαθεματική σκέψη και επαγγελματική ευελιξία, και να προετοιμάζονται ουσιαστικά για το νέο περιβάλλον της τεχνητής νοημοσύνης», παρατηρεί η κ. Γαβριηλίδου.

Ενταξη μαθημάτων

Ο κοσμήτωρ της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών του ΔΠΘ Ιωάννης Ντεληγιάννης ανέφερε χθες στην «Κ» ότι σε καθένα από τα δύο προγράμματα σπουδών θα ενταχθούν μαθήματα από το έτερο πρόγραμμα. Ετσι, στο μηχανογραφικό δελτίο του 2026 θα μπορούν να δηλώσουν το Ψηφιακών Εφαρμογών στις Τέχνες και στον Πολιτισμό και οι υποψήφιοι του 1ου πεδίου (όχι μόνο του 4ου). Το Φιλολογίας, Ιστορίας και Ανθρωπολογίας θα παραμείνει μόνο στο 1ο πεδίο, όπως τώρα.