Ζούμε στην εποχή της εξέλιξης, της αποθέωσης του ΑΙ, και γιατί όχι, της δυνατότητας να γίνουμε εύκολα και αβίαστα «Φαντάσματα».

Το ghosting, δηλαδή η ξαφνική διακοπή κάθε επικοινωνίας σε προσωπικές σχέσεις, είναι ένα φαινόμενο που προκαλεί σημαντικές ψυχολογικές συνέπειες τόσο για το άτομο που το βιώνει όσο και για εκείνον που το εφαρμόζει.

Στο παρόν άρθρο, θα εξετάσουμε τις συνέπειες αυτής της πρακτικής σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο.

Για το άτομο που βιώνει το ghosting, αυτό μπορεί να προκαλέσει συναισθηματική σύγχυση, ανασφάλεια και αίσθημα απόρριψης, ενώ μπορεί να μειώσει την αυτοεκτίμησή του και να οδηγήσει σε δυσκολίες εμπιστοσύνης στις μελλοντικές σχέσεις.

Από την άλλη, για το άτομο που το εφαρμόζει, η πρακτική του ghosting μπορεί να ενισχύσει την αίσθηση ενοχής και να δείξει αδυναμία να διαχειριστεί τις συγκρούσεις.

Αυτή η στάση τροφοδοτεί την επιφανειακότητα στις κοινωνικές σχέσεις και τη δυσκολία ανάπτυξης ουσιαστικών συναισθηματικών συνδέσεων. Στο τέλος, θα τονίσουμε τη σημασία της ανοιχτής και ειλικρινούς επικοινωνίας για την καλλιέργεια υγιών σχέσεων.

Ορισμός του Ghosting

Πριν ξεκινήσουμε, όμως, πρέπει να ορίσουμε το λεγόμενο “Ghosting”.

Το ghosting συμβαίνει όταν κάποιος τερματίζει ξαφνικά την επικοινωνία χωρίς να δώσει εξηγήσεις, αφήνοντας το άλλο άτομο να αναρωτιέται τι πήγε στραβά. Δηλαδή, γίνεται «Φάντασμα».

Συνήθως, συμβαίνει σε ψηφιακά μέσα, όπως μηνύματα ή στα Social Media, όπου η απομάκρυνση είναι ευκολότερη. Επίσης, είναι συχνότερο σε πρώιμες φάσεις σχέσεων, αλλά μπορεί να συμβεί και σε πιο στενές συνδέσεις.

Ειδικότερά σε μια έρευνα το 2018 με 747 συμμετέχοντες οι 313 (41%) δήλωσε ότι έχει βιώσει ή έχει κάνει σε κάποιον σύντροφο ghosting. (Freedman, Powell, Le, & Williams, 2018).

Το «Γιατί;»

Αφού αποσαφηνίσαμε την έννοια, και ίσως ανακαλέσαμε στην μνήμη μας κάποια περιστατικά που θυμίζουν “Ghosting” ένα μεγάλο «Γιατί; Τι πήγε λάθος;» σαν να έρχεται να μας κατακλύζει. Για να δούμε παρακάτω κάποιους λόγους που ίσως κρύβονται πίσω από αυτό.

Ζούμε στην εποχή του “Swipe” και αν δεν μ’αρέσει αυτό που βλέπω στην τηλεόραση, θα αλλάξω 10 κανάλια και έπειτα θα την κλείσω.

Τα Social Media προάγουν την ιδέα της αντικατάστασης: αν κάτι δεν δουλέψει, απλά προχωράς στον επόμενο.

Η αντικατάσταση γίνεται ακόμη ευκολότερη και όταν υπάρχει έλλειψη συναισθηματικής σύνδεσης. Δηλαδή, όταν οι σχέσεις είναι επιφανειακές ή μένουν μόνο στον διαδικτυακό χώρο.  Το διαδίκτυο προσφέρει την άμεση δυνατότητα επικοινωνίας χωρίς τον χρόνο και την ενέργεια που απαιτούν οι δια ζώσης σχέσεις, μπορεί δηλαδή, ένα άτομο να συνομιλεί εύκολα και ανέξοδα με πολλούς χρήστες ταυτόχρονα.

Με αυτό τον τρόπο τα Social Media μας προσδίδουν μια αίσθηση ελέγχου και συνεπώς μια ψευδαίσθηση σύνδεσης.

Με ένα like έχουμε έναν καινούριο φίλο, έτσι συγχέουμε την πραγματική με την εικονική ζωή. Στο ψηφιακό περιβάλλον, μπορούμε να ελέγχουμε πότε, πώς και αν θα απαντήσουμε, διότι είμαστε στον δικό μας χώρο και χρόνο όπου απουσιάζει η βλεματική και σωματική επαφή.

Πέρα, όμως, από τον χώρο του διαδικτύου το ghosting λαμβάνει μέρος και στις διαπροσωπικές σχέσεις.

Άτομα με χαμηλή συναισθηματική νοημοσύνη συχνά δυσκολεύονται να επικοινωνήσουν τα συναισθήματά τους ή να εξηγήσουν γιατί δεν θέλουν να συνεχίσουν μια σχέση. Αυτό μπορεί να συμβαίνει γιατί και οι ίδιοι αποφεύγουν να έρθουν σε επαφή με τις δικές τους σκέψεις και ανάγκες.

Η έλλειψη επαφής με τον εσωτερικό κόσμο οδηγεί κατά συνέπεια και στην αποφυγή δύσκολων συνομιλιών, επειδή αυτές μπορεί να εντείνουν την αίσθηση ανεπάρκειας και ντροπής.

Το ghosting συχνά θεωρείται μια «ασφαλής» επιλογή για την αποφυγή δύσκολων συζητήσεων.

Ωστόσο, πίσω από αυτήν τη συμπεριφορά κρύβονται βαθύτερες ψυχολογικές αιτίες, όπως η χαμηλή αυτοπεποίθηση και ο φόβος απόρριψης. Αυτοί οι παράγοντες όχι μόνο επηρεάζουν την απόφαση να διακόψουμε απότομα μια σχέση, αλλά συνδέονται και με ευρύτερα μοτίβα στις διαπροσωπικές μας σχέσεις.

Ο Φόβος Απόρριψης ως Κίνητρο για Ghosting

Η αυτοπεποίθηση μπορεί να πολλαπλασιάσει την θετική εικόνα που έχουν οι άλλοι για εμάς. Η κινήσεις μας, η σιγουριά στον λόγο μας και η αποφασιστικότητα μας, λειτουργούν ευεργετικά στις διαπροσωπικές σχέσεις. Αντίθετα, όταν το στοιχείο της αυτοπεποίθησης λείπει, πολλές φορές το άτομο νιώθει ανεπάρκεια με αποτέλεσμα να φοβάται και να έχει ως βέβαιη κατάληξη, την απόρριψη.

Επομένως, για  να αποφύγει καταστάσεις που μπορεί να τον φέρουν αντιμέτωπο με αυτό το συναίσθημα καταλήγει στο ghosting. Αυτό του δίνει την αίσθηση του ελέγχου: εκείνος απορρίπτει πρώτος  πριν προλάβει να απορριφθεί.

Αυτή η συμπεριφορά είναι μια μορφή αμυντικού μηχανισμού, που αποσκοπεί στην προστασία της αυτοεκτίμησης.

Παρόμοια Ψυχολογικά Φαινόμενα που Οδηγούν σε Ghosting

Άτομα που αποφεύγουν τις συγκρούσεις γενικά, προτιμούν να μην αντιμετωπίζουν καταστάσεις που μπορεί που μπορεί να οδηγήσουν σε ένταση και να έρθουν σε ρήξη με το άλλο άτομο.

Έτσι, το ghosting γίνεται τρόπος αποφυγής μιας συζήτησης που μπορεί να προκαλέσει άγχος ή αμηχανία καθώς η διακοπή μιας σχέσης με διάλογο απαιτεί ανάληψη ευθύνης για τα συναισθήματα του άλλου.

Ο φόβος να αντιμετωπίσουν την ευθύνη για τη θλίψη ή την απογοήτευση που μπορεί να προκαλέσουν τους οδηγεί να εξαφανιστούν χωρίς εξηγήσεις.

Υπάρχει λύση;

Τόσο για τον “ghoster” όσο και για το θύμα που το βιώνει υπάρχουν κάποιες κοινές στρατηγικές για την αποφυγή τόσο του φαινομένου, όσο και του ψυχικού τραυματισμού.  

Αρχικά είναι απαραίτητη η Εκπαίδευση στη Διαχείριση Συγκρούσεων καθώς και στην θετική επικοινωνία. Αυτό θα βοηθήσει τόσο το άτομο που βιώνει αρνητικά συναισθήματα και λόγω της αδυναμίας έκφρασής τους «εξαφανίζεται» όσο και το άτομο που βιώνει την απόρριψη ώστε να μην εσωτερικεύσει την πεποίθηση ότι είναι ανεπιθύμητος.

Η απόρριψη είναι μέρος της ζωής μας σε ερωτικό, επαγγελματικό ή ακαδημαϊκό επίπεδο και δεν καθορίζει την αξία ή τις δυνατότητές μας.

Τέλος, η ανάπτυξη αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης . Έχοντας αυτοπεποίθηση αντιμετωπίζουμε τις καταστάσεις με θάρρος, εκφράζουμε αιτήματα, σκέψεις και ανάγκες. Επομένως, μειώνονται οι πιθανότητες να καταφύγουμε σε φυγή.