Η ουσιοεξάρτηση θεωρείται μια χρόνια υποτροπιάζουσα διαταραχή που χαρακτηρίζεται από την καταναγκαστική αναζήτηση και λήψη κάποιας εξαρτησιογόνου ουσίας την απώλεια αυτοελέγχου σε σχέση με τη λήψη της ουσίας και την εμφάνιση αρνητικής συναισθηματικής κατάστασης, δυσφορία, ανησυχία ή εκνευρισμός όταν η πρόσβαση στην ουσία δεν είναι δυνατή.

Το άτομο συνεχίζει την χρήση παρά τις αρνητικές συνέπειες.

Εξαρτησιογόνες ουσίες θεωρούνται οι ουσίες οι οποίες επιδρούν στο κεντρικό νευρικό σύστημα και διαθέτουν ψυχοτρόπες ιδιότητες δηλαδή μπορεί να τροποποιήσουν την αντίληψη, το συναίσθημα, τη διάθεση, τη συμπεριφορά και τη φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού του ατόμου και οι οποίες προκαλούν εθισμό - εξάρτηση ή αντοχή και σύνδρομο στέρησης εάν διακοπεί η χρήση τους.

Σχέση χρήσης ουσιών και ψύχωσης

Η συννόσηση χρήσης ουσιών και ψυχώσεων του σχιζοφρενικού φάσματος έχει επικράτηση δια βίου μεγαλύτερη του 40%. Το 75% των ανθρώπων που είναι διαγνωσμένοι με σχιζοφρένεια είναι καπνιστές και 30-50% έχουν κάνει ή κάνουν χρήση κάνναβης.

Έρευνες διαπίστωσαν ότι η βαριά χρήση κάνναβης κατά την εφηβεία και τα νεαρά ενήλικα χρόνια μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο έναρξης της σχιζοφρένειας και της ψύχωσης.

Σε ασθενείς με πρώτο ψυχωσικό επεισόδιο έχει παρατηρηθεί συχνότητα κατάχρησης ναρκωτικών ουσιών της τάξης 6 έως 44% και κατάχρησης αλκοόλ της τάξης 3 έως 35%.

Η αυξημένη χρήση νικοτίνης σε ψυχωσικούς ασθενείς πιθανά αποτελεί ένδειξη για εμπλοκή των νικοτινικών υποδοχέων στην εκδήλωση της νόσου. Η αυξημένη χρήση χασίς σχετίζεται με την προδιάθεση για ψύχωση με 2 διαφορετικούς τρόπους.

Έχει παρατηρηθεί ότι η χρήση κάνναβης, ακόμα και η περιστασιακή χρήση σε μικρές ποσότητες, οδηγεί άτομα ευάλωτα προς ψύχωση στην εμφάνιση ψυχοπαθολογίας.

Όσο πιο συχνή είναι η χρήση κάνναβης τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης ψύχωσης στα άτομα με προδιάθεση. Η κάνναβη και γενικά οι ψυχοδραστικές ουσίες σύμφωνα με έρευνες και αυτοαναφορές ίσως να χρησιμοποιούνται από τα προδιαθέτειμένα προς ψύχωση άτομα για να απαλύνουν τα ενοχλήματα τους, όπως για παράδειγμα την ανηδονία.

Ο ρόλος άλλων ουσιών στην εκδήλωση ψυχωσικών συμπτωμάτων

Μεγαλύτερο κίνδυνο για ανάπτυξη ψύχωσης δημιουργεί η χρήση αμφεταμινούχων (συνθετικές διεγερτικές ουσίες, επιδρούν στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα για να το διεγείρουν και να δώσουν ενέργεια στο χρήστη, περίπου με τον ίδιο τρόπο που ενεργεί και η φυσική αδρεναλίνη του σώματος) και ψυχοδιεγερτικών σκευασμάτων(κοκαΐνη, έκσταση (MDMA), μεθαμφεταμίνη (crystal meth) τα οποία λειτουργούν ως αγωνιστές της ντοπαμίνης και οδηγούν στην πρόκληση σχιζοφρενικόμορφών συμπτωμάτων.

Συνέπειες χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών

Η κατάχρηση ουσιών έχει βρεθεί ότι οδηγεί συχνά σε υποτροπές, επηρεάζει την πορεία και την πρόγνωση της ψύχωσης, προκαλεί περισσότερα ψυχιατρικά συμπτώματα, μειώνει την προσήλωση στη θεραπεία, την προοπτική απασχόλησης του πάσχοντος, αυξάνει την πιθανότητα να μείνει άστεγος όπως επίσης αυξάνει το κόστος των υπηρεσιών ψυχικής υγείας οι οποίες χρειάζονται για να αντιμετωπιστεί η ψυχική του κατάσταση.

Αλκοόλ και κατάχρηση ουσιών πυροδοτούν σχιζοφρενικόμορφη ψύχωση.
Προϋπάρχουσα ψύχωση προδιαθέτει το άτομο στην χρήση. 
Η χρήση ουσιών προκαλεί επιπρόσθετα συμπτώματα → άγχος, παραληρητικές ιδέες, ψευδαισθήσεις → επιδείνωση πορείας νόσου.
Η κοινωνική επανένταξη και η προσήλωση επιδεινώνονται.

Συμπέρασμα

Η χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών μετα την εκδήλωση του πρώτου ψυχωσικού επεισοδίου επιφέρει

• επιδείνωση κλινικής εικόνας
• νοητικής λειτουργίας και αρνητικής συμπτωματολογίας
• Αλλαγή πορείας και εξέλιξης της ψύχωσης
• Επιδείνωση συμπτωματολογίας
• Αύξηση πιθανότητας υποτροπών
• Μειωμένη ανταπόκριση στην φαρμακευτική αγωγή
• Μειωμένη προσήλωση και συνεργασία.