Και θα αναρωτηθεί κανείς: «τι εννοούμε με τον όρο "σκληρές αλήθειες"»; Είναι απλό: αναφερόμαστε σε οτιδήποτε δεν γνωρίζει, δεν υπολογίζει ή δεν δίνει την απαραίτητη προσοχή και σημασία κάποιος που ξεκινάει την επιχειρηματική του δραστηριοποίηση - ή που βρίσκεται στα πρώτα βήματα αυτής. Δεν είναι μυστικά, αλλά άξονες που πρέπει να έχει υπόψιν του ο νέος επιχειρηματίας, που δεν λέγονται συχνά και που μπορούν να μεταδοθούν σαν γνώση από έναν άλλο επιχειρηματία, από κάποιον που έχει ήδη ακολουθήσει αυτό το μονοπάτι.

Το «επιχειρηματικό δαιμόνιο»

Ο Director του AHEAD και υπεύθυνος για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα VentureGarden στη Νότια Ελλάδα, Αλέξης Κομσέλης, μου λέει για το «hypothesis» και το «assumption» του επιχειρείν. Τι εννοεί; «Η επιχειρηματικότητα βασίζεται σε μια σειρά υποθέσεων που μένει να αποδειχθεί στην πράξη ότι ισχύουν. Ένα από τα δυσκολότερα πράγματα που έχει να κάνει ένας επιχειρηματίας είναι να προσπαθήσει να αποδείξει όσες το δυνατόν περισσότερες υποθέσεις πριν ξεκινήσει. Στην προσπάθεια αυτή μας βοηθάει περισσότερο να χρησιμοποιήσουμε τους αγγλικούς όρους hypothesis και assumption, οι οποίοι μεταφράζονται και οι δύο στα ελληνικά ως υπόθεση».

Σύμφωνα με τον ίδιο, «οι περισσότεροι νέοι επιχειρηματίες ξεκινάνε με assumptions που συνειδητά και με πολύ κόπο θα χρειαστεί να μετατρέψουν σε hypotheses, που αποδεικνύονται μέσα από την τριβή με την αγορά, του πελάτες, τον ανταγωνισμό κοκ. Μια σκληρή αλήθεια λοιπόν είναι ότι το "επιχειρηματικό δαιμόνιο" δεν είναι τόσο αόριστο όσο πολλοί εκτιμούν αρχικά. Βασίζεται σε σκληρή προετοιμασία πριν καν η ιδέα γίνει προϊόν. Μια προετοιμασία που τις περισσότερες φορές αμφισβητεί τις ίδιες τις πεποιθήσεις του επιχειρηματία. Παραδείγματα τέτοιων assumptions που συχνά συναντάμε στο VentureGarden είναι η πεποίθηση ότι δεν απαιτείται ομάδα για να τρέξει η ιδέα, ότι για το marketing αρκεί μια "καμπάνια στο insta" ή ότι δεν υπάρχει ανταγωνισμός».

Θα ήθελα να υπογραμμίσω, σε αυτό το σημείο, το ζήτημα με το marketing και την επικοινωνία, που αναφέρει ο κ. Κομσέλης. Η σκληρή αλήθεια που μπορώ να μοιραστώ εγώ, από τη δημοσιογραφική «σκοπιά», είναι ότι πολλοί (προφανώς όχι όλοι) δεν ενδιαφέρονται να επικοινωνήσουν αυτό που κάνουν. Και αν το κάνουν, αυτό δεν γίνεται απαραίτητα με τη σωστή στρατηγική. Είναι πεπεισμένοι για τη μοναδικότητα της δημιουργίας τους και θεωρούν πως έχουν ένα εξαιρετικό προϊόν, «οπότε θα με βρουν όλοι». Ή παραμένουν εντός των τειχών ενός περίγυρου και ενός οικοσυστήματος, οπότε δεν λαμβάνουν εξωτερικό feedback, σχόλια κτλ. Η λογική «εάν το χτίσεις, θα έρθουν», σε μια εποχή υπερπροσφοράς και υπερπληροφόρησης, δεν μπορεί να αποδώσει.

Η σημασία της πειθαρχίας

Σε κάθε περίπτωση, όπως μου λέει ο Γιάννης Κοσμαδάκης, Co-Founder & Managing Director της Rainvol, μιας online booking πλατφόρμας που απευθύνεται σε ταξιδιωτικές υπηρεσίες, «είναι κοινώς αποδεκτό ότι η ίδρυση μας startup είναι μία πρόκληση. Ένα εξαιρετικά δύσκολο εγχείρημα με καθημερινά εμπόδια, αλλά και συγκινήσεις. Οι περισσότεροι επιχειρηματίες θα συμφωνούσαν ότι το πιο δύσκολο κομμάτι για κάποιον που ξεκινά την επιχειρηματική του δραστηριότητα είναι η πειθαρχία». Σύμφωνα με τον κ. Κοσμαδάκη, αν και μπορεί να υπάρξουν διακυμάνσεις σε κάθε πτυχή της πορείας, «είναι η εσωτερική πειθαρχία που κρατά τους επιτυχημένους επιχειρηματίες να συνεχίζουν και να μην τα παρατούν».

Ο ίδιος μένει και σε δύο χαρακτηριστικά που, όπως σημειώνει, χρειάζεται να αναζητήσουμε στα άτομα που συμπεριλαμβάνουμε στα πρώτα επιχειρηματικά μας βήματα και στην κοινότητα που «χτίζουμε», ώστε να διατηρηθεί ένα υγιές περιβάλλον στην έναρξη μιας startup: το πρώτο είναι η εμπιστοσύνη, καθώς «είναι σημαντικό να μην σπαταλάμε χρόνο στο να ανησυχούμε για το πόσο λάθος θα μπορούσαν να πάνε τα πράγματα όταν αφήσουμε τον έλεγχο καθηκόντων σε άλλα άτομα». Το δεύτερο είναι ο σεβασμός, καθώς «επιβάλλεται να σεβόμαστε τους ανθρώπους με τους οποίους συνεργαζόμαστε και να περιμένουμε το ίδιο από τη πλευρά τους».

Χρηματοδότηση και ομάδα

Η Μαρίνα Καβαλλιεράκη από την άλλη, Founder της Vouryia, ενός travel agency που προσφέρει «handcrafted travel experiences», μου λέει πως «για κάποιον που δεν έχει επιχειρηματικό background, το να περάσεις από μια ιδέα στην πράξη είναι μια πραγματική σπαζοκεφαλιά. Η επιχειρηματική παιδεία και κουλτούρα παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Χρειάζεται, επίσης, προσωπική εργασία και χρόνο για έρευνα της αγοράς και κυρίως διάθεση να βγεις από την comfort zone στην οποία ίσως είχες συνηθίσει μέχρι τώρα». Φτάνοντας και σε μια σημαντική παράμετρο: εκείνη της χρηματοδότησης.

«Και εδώ είναι μια σκληρή αλήθεια. Αν κάποιος θέλει άμεσα να περάσει από την ιδέα στην πράξη, χρειάζεται ένα βασικό αρχικό κεφάλαιο γιατί τα έξοδα είναι πολλά. Αναγκάστηκα να μάθω να τα κάνω όλα μόνη μου, αξιοποιώντας στο μέγιστο το κάθε ευρώ που είχα διαθέσιμο. Ήθελα να ξεκινήσω άμεσα με τις όποιες δικές μου δυνάμεις γιατί φοβήθηκα τον χρόνο που περνάει. Φοβήθηκα μην μείνει η ιδέα μου στο ράφι περιμένοντας να εγκριθεί μια αίτηση χρηματοδότησης. Η ρευστότητα, λοιπόν, εκτός από την όποια επιχειρηματική γνώση, είναι για μένα πολύ σημαντικός παράγοντας». Παράλληλα, τονίζει πως είναι σημαντικό να αντιληφθεί κανείς ότι δεν μπορεί να τα κάνει όλα σωστά με την πρώτη και ότι ίσως χρειαστούν πολλές προσπάθειες και δοκιμές.

Last but not least, ζήτησα και την άποψη της Χρυσάνθης Γκούρου από το Aiki Diounot, ενός clothing brand, που έχει στόχο την ανάδειξη και την προώθηση νέων σχεδιαστών μόδας. Σύμφωνα με την κ. Γκούρου, οι δυσκολίες στα πρώτα βήματα είναι πολλές και αρκετές φαίνεται πως πηγάζουν από τη λογική που λέει πως θα κάνω κάτι μόνος μου. Η ίδια, άλλωστε, θυμάται πόσο ήθελε και ονειρευόταν τη στιγμή που θα έκανε κάτι μόνη της. «Όχι μόνο γιατί είχα το όραμα του ότι το Aiki Diounot θα αναδείξει νέους Έλληνες σχεδιαστές και θα αποτελέσει destination για όλους του λάτρεις της μόδας και του design, αλλά και γιατί, επηρεασμένη από συνεργασίες του παρελθόντος, ονειρευόμουν να είμαι "αφεντικό του εαυτού μου" και να διαμορφώσω μόνη μου στρατηγική και διαδικασίες».

Και ύστερα, ήρθε η πραγματικότητα. «Αυτό λοιπόν το όνειρο με έχει βασανίσει πιο πολύ στον πρώτο χρόνο της επιχειρηματικής μου δραστηριότητας. Είναι πάρα πολλές οι δυσκολίες, αυτές που έχεις προβλέψει, και αρκετές αυτές που δεν έχεις φανταστεί. Είναι πολλές οι στιγμές που θα αλλάξεις γνώμη για αποφάσεις που πήρες. Οι φάσεις που θα θέλεις να συζητήσεις, να ακούσεις μια άλλη γνώμη πέρα από τη δική σου, αλλά πολύ περισσότερο να μοιραστείς την απόφαση/ευθύνη με κάποιον άλλον, αποτελούν πλέον καθημερινό όνειρο - το να λειτουργήσεις μέσα σε μια ομάδα!».